Manuele therapie, voet en enkel

De manueeltherapeutische behandeling (voorheen de Utrechtse School) van de voet is uniek. Alle 33 gewrichten in de voet worden behandeld. Binnen een behandeling is er een differentiatie tussen de zwaaifase en de standfase. Hierbij wordt vanzelfsprekend uitgegaan van het menselijk looppatroon.

Veel medische – en paramedische disciplines houden zich wereldwijd bezig met de behandeling van patiënten met aandoeningen van de onderste extremiteit. De School voor Manuele Therapie Nederland (SMTN) biedt binnen dit domein twee modules aan: Manuele therapie bij klachten aan heup, knie, onderbeen (fibula), enkel en deze module Manuele therapie bij klachten aan enkel en voet.

Vanwege de vele gewrichten én mogelijke behandelrichtingen, wordt er ruimschoots tijd uitgetrokken voor het eigen maken van de praktische vaardigheden. Desalniettemin moedigen wij de deelnemers aan het geleerde direct in de eigen praktijk toe te passen.

De aandacht voor voetklachten en manuele therapie vertoont een opleving vanaf begin jaren negentig.

Dit is onder andere te zien aan het aantal publicaties.

Opgave in Pubmed met de zoektermen [foot] AND [manual therapy] geeft 880 resultaten (Een snelle scan leert overigens dat de resultaten in beperkte mate over behandeling mate manuele therapie gaan). 2019 laat een trendbreuk zien met aanzienlijk minder, maar wel relevante publicaties.
Wat voorbeelden. Uit verschillende onderzoeken komt manuele therapie bij de behandeling van fasiitis plantaris zowel doeltreffend als meest effectief naar voren (Grim, 2019). Tijdens deze module wordt er onder andere uitgebreid stil gestaan bij dit klinische beeld, de biomechanica (het windlass mechanisme), het lichamelijk onderzoek en natuurlijk de behandeling.

Op het eerste gezicht niet direct te verwachten is de manuele behandeling van het Morton’s neuroom. Een recente systematische review en meta-analyse concludeert dat voor manuele therapie het bewijs het sterkst is voor pijnafname ((Matthews, 2019).

Ook voor de manuele behandeling van chronische enkel instabiliteit meldt een systematische review en meta-analyse goede uitkomsten wanneer meerdere behandelingen met manuele therapie worden toegepast (Shi, 2019).

Dergelijke onderzoeksresultaten onderschrijven de enthousiaste ervaringen van collega’s uit de praktijk en van cursisten die het geleerde direct toepassen bij hun patiënten. Het behandelen van enkel en voetklachten met manuele therapie is dankbaar werk.

Samengevat:

De module baseert zich zoveel mogelijk op recente literatuur. Bij de aandoeningen wordt (kort) de incidentie toegelicht, komen visies over het ontstaan ervan aan de orde alsmede diagnostiek, klinisch redeneren, (psychometrische eigenschappen van) beschikbare tests en evidentie over effecten van behandeling.

Bij lopen of wandelen, hardlopen en andere sporten zijn veel gewrichten (en gewrichtsbewegingen) betrokken en deze kunnen worden gerelateerd aan blessures, pijn en klachten. In deze module wordt aandacht besteed aan de gewrichten van enkel en voet. Van de betreffende gewrichten worden de functionele anatomie en het ongestoorde bewegingsverloop toegelicht en de toepassing van behandeltechnieken gedemonstreerd en geoefend.

De volgende aandoeningen komen onder andere uitgebreid klinisch aan de orde:

• distorsio pedis
• chronische enkelinstabiliteit, CAI
• fasciitis plantaris
• artrose, artritis en tendinose, tendinitis

Het menselijk looppatroon:

Centraal in de cursus staat het menselijk looppatroon, met name de gewrichtsbewegingen die tijdens het lopen plaatsvinden in enkel en voet. Het uitgangspunt is dat functioneren tijdens lopen en sportbeoefening alleen (langdurig en blessure- en klachtenvrij) mogelijk is als het individuele looppatroon ongestoord kan worden uitgevoerd. Een voorwaarde daarvoor is een ongestoorde gewrichtsmobiliteit en een ongestoord bewegingsverloop in de (alle) gewrichten.

Beperking van mobiliteit en verstoring van bewegingspatronen kan optreden door onder andere het doormaken van trauma’s en distorsies, door veel en eenzijdig bewegen en door beperkende externe omstandigheden (schoeisel, trainingsapparatuur). Aan de functionele relaties tussen alle gewrichten wordt specifieke aandacht besteed.

Na deze module is de deelnemer in staat om bij patiënten met loopproblemen (pijn, klachten, artrose, blessures etc.) in alle gewrichten van de enkel en voet, door het toepassen van de in de cursus aangereikte behandeltechnieken, het bewegingsverloop en de mobiliteit te optimaliseren. Een belangrijk aspect daarbij is dat de gehele bewegingsketen in de behandeling betrokken wordt.

Elke module heeft de volgende uitgangspunten:

• vaardigheidsonderwijs maakt het grootste deel uit van de (elke) module. Naast theoretische onderwerpen als functionele Anatomie en klinisch redeneren vormt het trainen van behandeltechnieken (’skills’) het belangrijkste onderdeel.
• functionele morfologie wordt gehanteerd als basiswetenschap. Deze aan de Biologie gelieerde wetenschap (Mechanobiology) gaat onder andere uit van uitdagende uitganspunten als het ‘optimal design’: binnen het menselijk lichaam bestaan geen ontwerpfouten (een achillespees is niet slecht doorbloed!). Een gevolg is dat geprobeerd wordt te begrijpen waarom ons lichaam gebouwd is zoals het is gebouwd en functioneert zoals het functioneert.
• de individualiteit van elke mens staat centraal. Mede omdat iedereen een eigen (unieke) lichaamsbouw heeft, wordt iedereen gekenmerkt door individuele bewegingspatronen. De analyse van het individuele functiemodel van elke patiënt is richtinggevend voor de behandeling. Het individuele functiemodel
  wordt opgesteld aan de hand van een mechanische interpretatie van voorkeurs-bewegingen en bewegingsvoorkeur van de patiënt. In dit model worden geen tekortkomingen vastgesteld, maar wordt aangegeven wat de manier van bewegen is die past bij deze patiënt. In combinatie met gegevens uit de artrokinematica en de functionele Anatomie kan daarmee een behandelplan worden opgesteld. bewegingspatronen in gewrichten kunnen worden aangepast door het uitvoeren van (passieve) behandeltechnieken. Daarmee kunnen de oorspronkelijke bewegingspatronen hersteld (opnieuw mogelijk gemaakt) worden. Dit wordt tevens beschouwd als een voorwaarde voor weefselherstel en een bijdrage aan het succes van actieve oefentherapie.
• bewegingspatronen in gewrichten kunnen worden aangepast door het uitvoeren van (passieve) behandeltechnieken. Daarmee kunnen de oorspronkelijke bewegingspatronen hersteld (opnieuw mogelijk gemaakt) worden. Dit wordt tevens beschouwd als een voorwaarde voor weefselherstel en een bijdrage aan het succes van actieve oefentherapie. De combinatie van manueel therapeutische behandeltechnieken en actieve oefentherapie wordt (ook) bij de behandeling van klachten van de onderste extremiteit als waardevol gezien.
  behandeltechnieken bestaan uit mobiliserende technieken, met name niet uit manipulaties. Het peri-articulaire weefsel (met name collageen bindweefsel en ligamenten) moet in staat worden gesteld om te ‘leren’ van de uitgevoerde bewegingen en daarbij passen gewrichtsbewegingen die in een rustig tempo en herhaaldelijk uitgevoerd worden.

Schrijf u nu in voor de module Manuele therapie, voet en enkel

Erkend door: